HÀ THANH

Có một loài chim khi cất tiếng hót thánh thót vang
vọng giữa trời mây sông nước, không gian như
lắng đọng để hoà nhập trong âm điệu
du dương: hòang oanh. Mang âm hưởng đó, có
tiếng ca ngọt ngào, truyền cảm như làn gió
nhẹ, như tiếng reo của thuỳ dương, như
tơ vương giăng mắc, như sương khói
lững lờ, như lời tình tự giữa trăng
thanh, như ru ta vào cõi mộng mơ, dìu ta lạc bước
vào đất thần kinh với hoàng thành cung điện,
với đền đài lăng tẩm, với sông nước
hữu tình, với nhạc điệu trầm bỗng, thướt
tha: Hà Thanh.

Sinh trưởng ở Liễu Cốc Hạ, Hương
Trà, lớn lên bên dòng Bến Ngự đường
Huyền Trân Công Chúa, Trần Thị Lục Hà sinh ra trong
gia đình gia giáo có mười anh chị em, theo học Trường
Nữ Trung học Đồng Khánh. Là một Phật
tử thuần thành, thuở nhỏ đã được
quy y với Đức Tăng thống Thích Tịnh
Khiết.

Lục Hà thích hát từ thuở mới cắp sách
đến trường, dần dà năng khiếu về
ca hát được thể hiện qua chương trình
"Tiếng Nói Học Sinh Quốc Học - Đồng Khánh"
trên Đài phát thanh Huế.

Năm 1955, trong cuộc tuyển lựa ca sĩ do Đài
phát thanh Huế tổ chức, cô nữ sinh Lục Hà
của Trường Đồng Khánh mới 16 tuổi tham
dự với danh xưng Hà Thanh. Qua 6 nhạc phẩm
rất khó hát được Hà Thanh trình diễn như Dòng
Sông Xanh (Le Beau Danube Bleu) của J.Strauss, lời Việt
của Phạm Duy, Nhạc Buồn (Tristesse) của Chopin,
lời Việt của Anh Ngọc, Đêm Tàn Bến
Ngự & Áng Mây Chiều của Dương Thiệu Tước,
Được Mùa của Phạm Đình Chương,
Gởi Gió Cho Mây Ngàn Bay của Đoàn Chuẩn - Từ
Linh. Hà Thanh được Ban Giám Khảo chấm giải
nhất với số điểm 19/20.

Tên tuổi Hà Thanh đã được giới yêu thích
âm nhạc ái mộ với làn hơi trong sáng, êm ái,
ngọt ngào, cao sang, mượt mà, bóng bẩy, tình tự
quê hương, có nét độc đáo trong âm điệu
đất thần kinh. Tuy yêu nghề nhưng chưa
dấn thân vào nghiệp, Hà Thanh vẫn tiếp tục con
đường học vấn, chỉ hát ở Huế nhưng
những ca khúc được trình bày đã vang xa
khắp bốn phương trời qua lán sóng phát thanh
của Đài phát thanh Huế, đánh dấu sự
chờ đợi, hẹn hò của các trung tâm phát hành
đĩa nhạc ở Thủ đô Sài Gòn.

Năm 1963, trong chuyến vào thăm Sài Gòn, Hà Thanh đã
được các trung tâm đĩa nhạc Continental, Tân
Thanh, Sóng Nhạc, Asia, Việt Nam mời thu thanh nhiều
nhạc phẩm chọn lọc.

Năm 1965, Hà Thanh chính thức gia nhập trong môi sinh
hoạt ca nhạc ở Sài Gòn. Từ đó, góp mặt
với những tiếng hát hàng đầu như Thái Thanh,
Mộc Lan, Kim Tước, Mai Hương, Lệ Thu, Minh
Hiếu, Thanh Thuý... Vào giữa thập niên 60, tiếng hát
Hà Thanh thường xuyên hiện diện trên các Đài phát
thanh Sài Gòn, Quân Đội, Tự Do, trong các chương
trình Đại nhạc hội... Thời gian kế
tiếp, xuất hiện trên Đài Truyền hình, một
giọng ca rất Huế, một hình ảnh rất thân
quen đã tạo dựng cho tên tuổi Hà Thanh với
sắc thái đặc biệt gắn liền với
nhiều bản tình ca in sâu vào tâm tư tình cảm tha nhân.

Vào cuối thập niên 50, Nguyễn Văn Đông cho ra
mắt vài nhạc phẩm đầu tay như Chiều Mưa
Biên Giới, Sắc Hoa Mầu Nhớ... Quái kiệt
Trần Văn Trạch đã đưa ca khúc Chiều Mưa
Biên Giới lên đỉnh trăng sao trong khung trời ca
nhạc. Thập niên 1960, Nguyễn Văn Đông làm Giám
đốc nghệ thuật trung tâm đĩa nhạc
Continental, ca khúc Chiều Mưa Biên Giới qua tiếng hát
Hà Thanh đã đưa người nghe lâng lâng tâm
hồn, bay bỗng "theo áng mây trôi chiều hoang,
bầu trời xanh xanh, vầng trăng, cờ về
chiều tung bay phất phới...". Và, hình ảnh biên
giới với người đi khu chiến được
khơi dậy trong lòng mọi người.

Từ đó, nhiều ca khúc của Nguyễn Văn
Đông được Hà Thanh trình bày, qua gần 4
thập niên, vẫn là tiếng hoàng oanh ngân vang đầu
núi. Khúc Tình Ca Hàng Hàng Lớp Lớp, Hải Ngoại Thương
Ca, Nhớ Một Chiều Xuân... của Nguyễn Văn
Đông, qua tiếng hát, vô hình chung trở nên bản
quyền của Hà Thanh. Ở đó, có khi như định
mệnh, thời gian ở hải ngoại, Hà Thanh gắn
liền với Hải Ngoại Thương Ca. Với ca khúc
Tiếng Xưa, Đêm Tàn Bến Ngự của Dương
Thiệu Tước, với Tà Áo Tím, Thuở Ấy Yêu Em,
Anh Đi Về Đâu của Hoàng Nguyên, với Chùa Hương
của Hoàng Quý, Dứt Đường Tơ của Văn
Thuỷ và Dzoãn Mẫn với Mối Tình Trương Chi
của Phạm Duy, và nhất là Hẹn Một Ngày Về
của Lê Hữu Mục... được Hà Thanh trình bày,
qua bao thập niên, vẫn là giọt sương long lanh,
tiếng hót của loài chim quý trênđỉnh núi, lời
tình tự ngát hương.

Trong văn giới, Mai Thảo đã một thời mê bóng
dáng Hà Thanh. Vào thập niên 60, Mai Thảo trông coi tạp
chí Kịch Ảnh nên có nhiều "quan hệ" trong
giới ca nhạc. Lê Hà Nam trong bài viết về Mai
Thảo đã đề cập:... "Vào cuối thập
niên 50, đã từ Sài Gòn, một mình bay ra cố đô
Huế; lừng lững tới tận nhà người ca sĩ
họ Lục (sau nầy trở thành danh ca dưới tên
H.T). Đó là Mai Thảo, ông hoàng của Đêm sài Gòn. Không
chỉ đa số các khán giả không biết mà, ngay
cả song thân của người ca sĩ họ Lục cũng
kinh ngạc, ngỡ ngàng khi nghe Mai Thảo nói:

Tôi là Mai Thảo, từ Sài Gòn ra, chúng tôi thật
sự muốn lấy L.H làm vợ...

Và, cũng ngay sau đó, song thân của người con gái
họ Lục tự thấy rằng sẽ khó khăn cho
họ biết là chừng nào, mếu có một chàng
rể như... Mai Thảo".

Hình như ca sĩ thường lập gia đình
rất sớm, nhưng Hà Thanh lập gia đình vào
tuổi tam thập nhi lập. Năm 1970 kết duyên
với người hùng trong Binh chủng Thiết Giáp, Trung
tá tá Bùi Thế Dung, Thiết đoàn trưởng. Năm
1972, Kim Huyên ra đời. Hiện nay, Kim Huyên nối
nghiệp cầm ca theo thân mẫu.

Hà Thanh cùng chồng sống bên nhau được
bốn năm, biến cố tang thương, cách xa mười
lăm năm, mang tiếng hát "bi thương" trang
trải nơi hải ngoại.

Năm 1975, phu quân Hà Thanh vào chốn lao tù và trải qua
13 năm, Hà Thanh đã chay tịnh cầu an, thề
nguyện. Năm 1984 Hà Thanh và đứa con duy nhất
được gia đình bảo lãnh sang định cư
tại miền Đông Hoa Kỳ. Năm 1990, vợ
chồng được sum họp với nhau. Thế nhưng,
theo dòng thời gian với bao nỗi trớ trêu của
hệ luỵ, bóng tối cuộc tình đổ xuống
trong tuổi bóng xế của cuộc đời sau 2 năm
gần gủi bên nhau.

Tuy là ca sĩ chuyên nghiệp nhưng hoàn cảnh đời
sống hải ngoại đưa đẫy công việc
không liên quan đến nghề nghiệp trong sinh hoạt văn
nghệ. Nói như thi hào Nguyễn Du "Đã mang lấy
nghiệp vào thân", làm sao rời bỏ tiếng ca,
giọng hát khi lòng còn tha thiết, vẫn còn trong sáng,
ngọt ngào, nét độc đáo trong tiếng hát. Trong
suốt thời gian vợ chồng xa cách, Hà Thanh rất ít
xuất hiện trên sân khấu, con chim hoàng oanh ngậm ngùi
im tiếng. Đã một thời nơi đất thần
kinh, Hà Thanh được mệnh danh con chim hoạ mi trong
vòm trời ca nhạc.

Bước vào thập niên 90, thỉnh thoảng về
thăm Little Saigon, Hà Thanh xuất hiện, trình làng
tiếng ca trong vài cuốn CD. Ngoài những ca khúc
được hát chung với vài ca sĩ thành danh,
tiếng hát Hà Thanh với CD khởi đầu Hải
Ngoại Thương Ca, và CD kế tiếp Chiều Mưa
Biên Giới, gồm hai mươi ca khúc quen thuộc, vang
danh. Những ca khúc nầy đã một thời tạo
dựng tên tuổi Hà Thanh nổi tiếng trong kiếp
cầm ca. Và, ngược lại, đôi khi còn là của
riêng bởi giọng ca đặc biệt ngọt ngào, thướt
tha, mềm mại như lụa đào, như dáng liễu
nhẹ nhàng tung bay trong làn gió nhẹ.

Ở đây, gặp lại những tình khúc một
thời luyến nhớ từ Chiều Mưa Biên Giới.
Mấy Dặm Sơn Khê, Nhớ Một Chiều Xuân,
Hải Ngoại Thương Ca, Khúc Tình Ca hàng Hàng Lớp
Lớp của Nguyễn Văn Đông đến Thiên Thai
của Văn Cao, Chiều Vàng của Nguyễn Văn Khánh,
Nỗi Niềm của Tuấn Khanh, Tiếng Xưa của
Dương Thiệu Tước, Tôi Đi Giữa Hoàng Hôn
của Văn Phụng.

CD Sầu Mộng gồm mười nhạc phẩm
được chọn lọc của Phạm Vũ như
Hương Bay, Sầu Mộng, Mây Mùa Thu... tuy không
được ái mộ nhiều nhưng cũng là món quà
đóng góp trong vườn hoa nghệ thuật hải
ngoại.

CD Ngát Hương Đàm gồm 12 ca khúc mang mầu
sắc Phật Giáo, ngợi ca đức tin, lòng yêu thương,
huyền nhiệm cao cả giữa đạo và đời.
Là Phật Tử, Hà Thanh thường đi trình diễn
trong dịp lễ của Phật Giáo như công quả
thệ nguyện. CD Nhành Dương Cưu Khổ
được tiếp nối sau CD về đạo ca mà
Hà Thanh ôm ấp trong tâm tưởng.

Hà Thanh được hầu hết mọi người
ái mộ từ nhân cách của người ca sĩ đến
giọng ca được trải dài trong gần nửa
thế kỷ. Bước vào thiên niên kỷ mới, Hà
Thanh bước sang tuổi lục tuần. Hà Thanh còn
giữ được giọng ca truyền cảm, điêu
luyện để đóng góp vào dòng sinh hoạt ca
nhạc hải ngoại, Hà Thanh thực hiện tiếng ca
của con chim hoàng oanh để được lưu
truyền, nếu không, phôi phai theo thời gian, mỗi
chuổi giây đưa ta về miền cát bụi...
rồi một ngày nào đó, không còn tác phẩm cho đời,
ngậm ngùi tiếc nuối. Trước kia, Hà Thanh không
xuất hiện ở vũ trường, vào đầu
thập niên 70 Hà Thanh xuất hiện với lý do đặc
biệt vì không nhận thù lao.

Hà Thanh, một giọng ca bay bỗng, lẫy lừng,
tiếng hát đã chinh phục hàng triệu trái tim trên làn
sóng điện, và, một cuộc sống trầm
lặng. mộ đạo, hiếu thảo bên thân mẫu
vào tuổi cửu tuần. Tiếng hát Hà Thanh cao vút,
luyến láy rất nhuần nhuyễn khơi dậy
nhựng mạch nguồn của nhớ nhung, của
một thời yêu thương với khung trời vấn
vương bao kỹ niệm, của hương xưa,
của thuở chiến chinh, của trời mây non nước...
tất cả mang theo hình ảnh thân thương của bóng
dáng quê hương. Tiếng hát Hà Thanh như cuốn hút
người nghe thả hồn về quá khứ, thả mình
trong tĩnh lặng, trong nỗi xa xăm bị đánh
mất, mịt mù thức mây... được vỡ
về, bầy tỏ, an ủi cho nhau bởi âm điệu
ngọt ngào du dương.

(Vương Trùng Dương)

http://www.xuvn.com/vietnamese%20music/Singers%201/h%C3%A0_thanh.htm