Thứ Hai, 21/05/2012 22:37
L.T.S: Viết kịch bản lăng xê Thanh Nga; sáng tác “Tình anh bán
chiếu” dành cho Út Trà Ôn; phát hiện, đào luyện “Tư Ếch” Văn Hường,
“Chàng là ai” Lệ Thủy, “Mai Đình” Kim Ngọc… Những nội dung trong loạt
bài này của soạn giả - NSND Viễn Châu cũng là một phần cuốn hồi ký mà
ông sẽ ra mắt nay mai.
Chuyến xe định mệnh
Không
biết vì sao NSND Năm Châu thường gọi tôi là “tía nó”. Mãi đến giờ, tôi
vẫn còn hối hận vì chưa lần nào có cơ hội “tra cứu” cách gọi thân thương
và ngộ nghĩnh này của anh
Nghệ sĩ Kim Cúc và NSND Năm Châu trong vở Vợ và tình. Ảnh do nghệ sĩ Hồng Dung cung cấp
Một
thân, một mình, tôi lên Sài Gòn năm 1943, khi vừa 19 tuổi, bỏ lại sau
lưng quá khứ say mê đờn ca tài tử. “Bảo bối” hiểu biết về nghề hát của
tôi chỉ là những dịp được xem các gánh ùa về làng sau mùa gặt. Nhờ ba
tôi là hương cả xã Đôn Châu (nay thuộc huyện Trà Cú - Trà Vinh) nên anh
em nhạc công, nghệ sĩ, cả mấy ông bầu đều được mời đến nhà đờn ca, ăn
uống no say. Tôi có dịp lân la làm quen, học lóm các ngón đờn. Vậy đó,
mê riết rồi tôi quyết định ra đi...
Bước vào đam mê
Đến
Sài Gòn, tôi tá túc nhà anh bạn trên đường L’Eglise (nay là Trần Bình
Trọng, quận 5 - TPHCM) rồi hỏi thăm, tìm đến nhà nhạc sĩ Jean Tịnh,
Trưởng Ban Cổ nhạc Đài Phát thanh Sài Gòn, phụ trách chương trình cổ
nhạc mà ở Trà Vinh ngày nào tôi cũng lắng nghe. Gặp tôi, anh hỏi: “Chú
em biết đờn cây nào?”. “Dạ, cây nào em cũng học được một chút nhưng có
lẽ rành đờn tranh”. “Vậy đờn thử coi”.
Tôi
đờn bản Nam Xuân. Lúc đó, tôi không tính chuyện người ta có nhận mình
hay không, chỉ nghĩ đến một ngày không xa, ba mẹ tôi nghe được tiếng đờn
của Bảy Bá trên sóng radio nên bài bản réo rắt, khoan thai. Nhạc sĩ
Jean Tịnh chấp thuận ngay. Tôi được thu nhận vào ban nhạc toàn những
danh cầm đương thời: Jean Tịnh (violon), Chín Hòa (kìm), Bảy Hàm (cò),
Hai Biểu (tranh), Hai Thanh (kìm) và tôi (tranh). Danh ca thời đó ở đài
là những giọng hát mà tôi mê mỗi khi nghe radio, nay được ngồi đờn để họ
ca thì còn gì sung sướng cho bằng: Năm Cần Thơ, Ba Vĩnh Long, Ngọc Nữ,
Tư Bé (Kim Danh)…
NSND Năm Châu và NS Kim Hoàng trong vở Vợ và tình (quay Đài Truyền hình Sài Gòn năm 1964) (ảnh do NS Hồng Dung cung cấp)
Một
hôm gặp nhau, anh Mười Còn, một nhạc sĩ mà tôi may mắn quen biết, nhấn
mạnh: “Gánh anh Năm Châu chuẩn bị lưu diễn cuốn chiếu từ đây ra Hà Nội
hát dài hạn, chú đi không?”. Tôi nghe mà như mở cờ trong bụng vì đờn ở
đài hoài cũng chán, không mở mang nghề nghiệp gì được. Tôi dọ hỏi: “Sao
anh Mười lại kêu tôi?”. “Sáu Quý đờn tranh của gánh anh Năm vì bệnh
không thể đi theo”.
Hai
ngày sau, chuyến xe lửa chở Đoàn Việt kịch Năm Châu đi từ tỉnh này qua
tỉnh nọ, hát ở điểm nào cũng đông. Đó là lần đầu trong đời tôi được đi
xe lửa ra tới tận Hà Nội, thấy cuộc đời của một thanh niên 19 tuổi sao
đáng yêu đến vậy. Trước mặt là một chân trời mới mà tôi sẽ học hỏi, khám
phá nhiều điều mới lạ cho ngón đờn của mình...
NSƯT Út Bạch Lan ca bài Hoa lan trắng do NSND soạn giả Viễn Châu viết về
cuộc đời của bà trong đêm Vinh danh ông do TTVH quận 5 tổ chức năm 1989
Ở
gánh Năm Châu, kỹ thuật, lề lối đâu ra đó. Anh Năm là người dễ gần gũi,
có ánh mắt sáng rực và nụ cười chân thành. Nghe tôi đờn, anh thường
biểu hiện sự đồng cảm bằng cách gật đầu rồi rít một hơi thuốc. Tôi nghe
danh anh Năm khá lâu. Không ở đâu xa, ngay trong ban nhạc cổ Đài Phát
thanh Sài Gòn, hễ nhắc tới tên anh (tác giả Nguyễn Thành Châu), ai cũng
nể. Tiếng lành về một người tài giỏi trong giới được truyền xa và tôi
luôn khao khát có dịp gặp anh. Thì nay, tôi đã ngồi trong ban nhạc cổ
của gánh hát anh Năm, diễn suốt 2 tháng rưỡi từ Sài Gòn ra Hà Nội.
“Cặp đôi hoàn hảo”
Năm
1923, anh Năm Châu đã là kép chánh sáng giá nhất của ban cải lương thầy
Năm Tú ở Mỹ Tho. Anh là người tài giỏi, có ý chí và luôn nhìn xa trông
rộng, nắm bắt tình thế để ứng biến cho nghề, cho sân khấu một cách thần
thông. Thế nhưng, anh lại không đoán được số phận long đong của con tim
mình, mà có lẽ đây cũng là cái bệnh chung (khó trị) của giới nghệ sĩ.
Năm
1925, khi kép Hai Giỏi, con của bầu Hai Cu - gánh Nam Đồng Ban, mất do
bạo bệnh, anh Năm được mời về thế vai. Đào chánh hát cặp với anh là chị
Bảy Phùng Há, lúc đó cũng được mời về hát thế cho cô Năm Phỉ (chị NSND
Bảy Nam, dì NSND Kim Cương), buồn vì chồng là nghệ sĩ Hai Giỏi mất đã bỏ
đi biền biệt. Hai người tài Năm Châu - Phùng Há nhanh chóng trở thành
“cặp đôi hoàn hảo” vì xứng đào, xứng kép. Nam Đồng Ban phất lên đến đỉnh
huy hoàng.
Theo
tâm sự của Năm Châu sau này, mối tình chớm nở giữa anh và chị Bảy Phùng
Há đã bị chia cắt khi xuất hiện nhạc sĩ Tư Chơi. Năm 1927, chị Bảy
thành hôn với nhạc sĩ này. Anh Năm buồn tình bỏ Nam Đồng Ban để qua đoàn
Trần Đắc. Tôi còn nhớ anh kể với giọng trầm buồn, đôi lúc nghèn nghẹn:
“Tía nó biết không, tôi hay tin cô Bảy chia tay với Tư Chơi khi Bửu
Chánh (con gái NSND Phùng Há) mới 3 tuổi. Cô về gánh Huỳnh Kỳ của Bạch
Công Tử (Phước George), muốn làm bầu để trả đũa Tư Chơi phụ mình mà theo
cô đào Kim Thoa. Biết chuyện, tôi muốn rời đoàn Trần Đắc để về gánh
Huỳnh Kỳ thì ông bầu Trần Đắc Nghĩa đã kẹp công tra (hợp đồng) nên không
xoay xở kịp. Một lần nữa, tôi trễ tàu nhìn cô Bảy sánh duyên với Bạch
Công Tử”.
NS Hữu Phước và NS Chí Hiếu trong vở Nát cánh hoa rừng - tác phẩm đầu tay của soạn giả Viễn Châu được quay truyền hình năm 1968
Tôi
biết ở gánh Trần Đắc, anh Năm đã hát cặp với cô đào chánh Sáu Trâm. Anh
Năm đã bỏ ra biết bao công phu để đào tạo cô đào trẻ này trở thành một
ngôi sao sáng rực, sau đó họ thành hôn. Rồi ngang trái lại phủ trái
ngang. Gánh Trần Đắc chiêu mộ thêm nhiều cô đào trẻ: Tư Sạng xuất hiện,
nổi danh với anh Năm qua vở Lỡ tay trót đã nhúng chàm; Sáu Ngọc Sương
nổi lên cùng anh qua Một tối tân hôn; cô Thanh Loan bừng sáng với anh
qua Hồn bướm mơ tiên; rồi cô Năm Phỉ khi đã nguôi ngoai, quay về hát với
anh cũng được khen ngợi qua Huyền Châu Nữ, Túy Hoa vương nữ... Lúc này,
cô Sáu Trâm ghen tức, cho rằng anh Năm o bế mấy cô đào, nhất là có
“tình ý” với Tư Sạng. Đang trong đêm hát, cô Sáu Trâm rời đoàn trong sự
ngơ ngác của các nghệ sĩ.
“Tía
nó biết không, chuyện gì tới đã tới. Tôi gá nghĩa với Tư Sạng, sinh con
đẻ cái thì bên kia, cô Bảy đã chia tay Bạch Công Tử, gánh Huỳnh Kỳ rã
trong mùng 2 Tết” - giọng anh Năm nặng trĩu nỗi lòng. Anh Năm ở với cô
Tư Sạng có 5 người con. Năm 1948, anh chung sống với người vợ thứ ba là
chị Kim Cúc, con gái của kịch sĩ tiền phong Bảy Nhiêu (Huỳnh Năng Nhiêu)
và có thêm 6 người con…
Sầu vương ý nhạc
Tác giả: NSND Viễn Châu
Trình bày: Nghệ sĩ Minh Cảnh
Tình anh bán chiếu
Tác giả: NSND Viễn Châu
Trình bày: Nghệ sĩ Út Trà Ôn
NSND Viễn Châu
0 nhận xét:
Đăng nhận xét